काठमाडौं । संयुक्त राष्ट्रसंघको सोमबारको एक प्रतिवेदनअनुसार विश्वका करीब आधा आप्रवासी प्रजातिहरू घट्दै गएका छन् ।
धेरै सङ्गबर्ड, समुद्री कछुवा, ह्वेल, शार्क र अन्य प्रवासी जीवजन्तु परिवर्तित मौसमसँगै विभिन्न वातावरणमा सर्छन् र बासस्थानको हानि, अवैध शिकार र माछा मार्ने, प्रद्रषण तथा जलवायु परिवर्तनले जोखिममा पर्छन् ।
संसारभरमा करीब ४४ प्रतिशत आप्रवासी प्रजातिहरूको संख्या घट्दै गएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । राष्ट्रसंघद्वारा अनुगमन गरिएको करीब १ हजार २०० प्रजातिमा २० प्रतिशत लोप हुने खतरामा छन् ।
‘यी यस्ता प्रजाति हुन् जो संसारभर घुम्छन्, उनीहरू भोजन र प्रजननका लागि अगाडि बढ्छन् र उनीहरूलाई मार्गमा रोकिन स्थानहरूको पनि आवश्यकता हुन्छ,’ उज्बेकिस्तानको समरकन्दमा संयुक्त राष्ट्रसंघ वन्यजन्तु सम्मेलनमा जारी प्रतिवेदनका प्रमुख लेखक केली माल्सले भने ।
तिनीहरूको यात्राको कुनै पनि विन्दुमा बासस्थानको हानि वा अन्य खतराका कारण संख्यामा कमी आउन सक्छ । ‘केही प्रजातिका लागि बसाइँसराइ आवश्यक छ, यदि तपाइँले आप्रवासनमा कटौती गर्नुभयो भने तपाईंले प्रजातिलाई मार्न गइरहनुभएको छ,’ ड्युक विश्वविद्यालयका इकोलोजिस्ट स्टुअर्ट पिमले भने । उनी प्रतिवेदनमा सहभागी छैनन् ।
कुनै प्रजाति लोपोन्मुख छ वा छैन भनेर ट्रयाक गर्ने इन्टरनेसनल युनियन फर कन्जरभेसन अफ नेचरको रेड लिस्टको जानकारीसहित अवस्थित डाटामा प्रतिवेदन निर्भर छ । राष्ट्रसंघीय बैठकका सहभागीहरूले संरक्षण उपायहरूका लागि मूल्यांकन गर्ने र धेरै नयाँ प्रजातिको चासोलाई औपचारिक रूपमा सूचीबद्ध गर्ने योजना बनाएका छन् ।
गैरनाफामूलक वन्यजन्तु संरक्षण सोसाइटीका अन्तर्राष्ट्रिय नीतिका उपाध्यक्ष सुसन लिबरम्यानले भने, ‘एउटा देशले मात्र यीमध्ये कुनै पनि प्रजातिलाई बचाउन सक्दैन ।’ उनले दक्षिण अमेरिकाका ८ सरकारले संयुक्त रूपमा संयुक्त राष्ट्रसंघको सन्धिको चिन्ताबीच आप्रवासी प्रजातिहरूको सूचीमा घट्दो अमेजन क्याटफिसका २ प्रजातिलाई थप्ने प्रस्ताव राख्ने अपेक्षा गरिएको बताए ।
अमेजन नदी बेसिन संसारको सबैभन्दा ताजा पानी प्रणाली हो । ‘यदि अमेजन अक्षुण्ण छ भने क्याटफिस फस्टाउनेछ, यो बासस्थान सुरक्षाका बारेमा हो,’ लिबरम्यानले भने ।
सन् २०२२ मा सरकारहरूले क्यानाडाको मन्ट्रियलमा संयुक्त राष्ट्रसंघीय जैविक विविधता सम्मेलनमा संरक्षणका लागि पृथ्वीको ३० प्रतिशत भूमि र जलस्रोतको रक्षा गर्ने वाचा गरेका छन् ।
